Tuyến đường "huyết mạch"

Một trong những tuyến đường quan trọng và có ý nghĩa lịch sử đối với sự phát triển kinh tế của TP. Hồ Chí Minh, nơi đô thị năng động và đông dân nhất cả nước, chính là Trần Hưng Đạo - trục nối từ công trường Quách Thị Trang (quận 1) đến đường Học Lạc (quận 5).

Mặt trước showroom Lexus 264 Trần Hưng Đạo, ra mắt vào cuối năm 2013

Trục đường trọng yếu của "Hòn ngọc viễn Đông" được ra đời từ năm 1975 trên cơ sở sáp nhập, hợp nhất giữa 2 tuyến đường là Đồng Khánh và Trần Hưng Đạo, với vai trò là cầu nối các quận trung tâm tới gần lại với nhau (quận 1, 2 và 5) và cắt qua nhiều con đường tấp nập, nhộn nhịp hút du khách tham quan như Trần Đình Xu, Lê Hồng Phong, Nguyễn Tri Phương hay Nguyễn Thái Học.

Chiếm giữ vị trí trọng yếu, thuận tiện cho việc giao thương, buôn bán nên giá bán bất động sản trên con đường này luôn ở trong top đắt đỏ nhất cả nước, là nơi hội tụ của những dự án căn hộ cao cấp, nhà hàng, khách sạn nổi tiếng.

Đây còn là nơi Lexus - thương hiệu xe sang phục vụ giới khách hàng thượng lưu của tập đoàn Toyota, đặt showroom đầu tiên ở Việt Nam tròn 10 năm về trước (cuối năm 2013, đầu năm 2014). Kinh phí đầu tư và xây dựng của showroom này lên tới hơn 200 tỷ đồng, quy mô diện tích 4.600m2, trong đó 2.319m2 là xưởng bảo dưỡng và bảo trì chia làm 8 khoang sửa chữa chung, theo công bố từ doanh nghiệp.

Showroom này có địa chỉ tại số 264 Trần Hưng Đạo (phường Nguyễn Cư Trinh, quận 1). Nằm sát showroom này, tập đoàn xe hơi Nhật Bản tiếp tục đặt thêm trụ sở tại số 262 Trần Hưng Đạo với tên gọi Toyota Bến Thành, cũng là nơi thường xuyên được người dân TP. Hồ Chí Minh ghé thăm mỗi khi có nhu cầu sở hữu xế hộp hoặc sửa chữa, bảo dưỡng sản phẩm. Gần 5.000m2, là diện tích khu đất xây dựng cho Toyota Bến Thành.

Không nhiều người biết rằng, chủ sở hữu lô đất "kim cương" cả chục nghìn m2 giữa lòng thành phố trên là Tổng công ty Cơ khí giao thông vận tải Sài Gòn - TNHH MTV (Tổng công ty Samco), doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND TP. Hồ Chí Minh, hoạt động mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghiệp ô tô, dịch vụ ô tô.

"Đất kim cương" dính sai phạm

Năm 2008, UBND TP. Hồ Chí Minh chỉ đạo các cơ quan chức năng chuyển mục đích sử dụng đất tại số 262 - 264 Trần Hưng Đạo (phường Nguyễn Cư Trinh, quận 1) để đầu tư xây dựng khu trung tâm thương mại và dịch vụ cao ốc văn phòng.

Theo đó, Tổng công ty Samco được giao chuyển mục đích sử dụng nhà đất nói trên. Tiền chuyển mục đích sử dụng đất được định giá theo cơ chế thị trường, nộp vào ngân sách thành phố theo quy định.

Tuy nhiên, dự án trên không được "thoát thai". Thay vào đó, ngày 31/10/2013, Tổng công ty Samco đã ký hợp đồng số 55/HĐ-SC-TSMC cho Công ty TNHH Ô tô Toyotsu Samco (Toyotsu Samco - doanh nghiệp liên doanh giữa Tổng công ty Samco và Công ty Toyota Tsusho Corporation - bên nước ngoài) thuê toàn bộ mặt bằng, nhà trưng bày và nhà xưởng tại số 264 Trần Hưng Đạo trong thời hạn 25 năm. Khi ấy, phi vụ được thực hiện dưới thời kỳ ông Nguyễn Hồng Anh làm Tổng giám đốc.

Với tốc độ đầu tư và xây dựng "chóng vánh", chỉ hai tháng sau, Lexus đã hoàn thiện thi công và đưa showroom đầu tiên tại Việt Nam đi vào hoạt động tại địa chỉ 264 Trần Hưng Đạo như đề cập phía trên. Từ những nghi vấn, cơ quan thanh tra thành phố sau đó đã vào cuộc và chỉ ra sai phạm lớn của Tổng công ty Samco trong phi vụ đất "kim cương" này.

Theo Kết luận thanh tra số 04/KL-TTTP-P6 (kết luận 04) ngày 8/1/2018 của Thanh tra TP. Hồ Chí Minh, việc Tổng công ty Samco chưa thực hiện các thủ tục liên quan đến việc sử dụng và khai thác mặt bằng tại số 264 đường Trần Hưng Đạo là không đúng chỉ đạo của UBND thành phố tại Giấy chứng nhận đầu tư số 411022000718 chứng nhận lần đầu ngày 24/6/2013.

Trong Giấy chứng nhận đầu tư này có quy định: “Các nhà đầu tư có trách nhiệm liên hệ Sở Tài chính, Sở Tài nguyên và Môi trường, Chi cục Tài chính doanh nghiệp để được xem xét, thống nhất về nội dung, các điều kiện và điều khoản của Hợp đồng cho thuê/thuê nhà đất tại số 264 Trần Hưng Đạo để làm trụ sở chính và cơ sở kinh doanh...”

Ông Nguyễn Hồng Anh, cựu Tổng giám đốc, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Samco

Chi cục Tài chính doanh nghiệp (Sở Tài chính TP. Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, Tổng công ty Samco ký hợp đồng cho Toyotsu Samco thuê đất tại số 264 Trần Hưng Đạo khi chưa có ý kiến chỉ đạo của các sở, ngành là không đúng với chỉ đạo của UBND thành phố. Chi cục tài chính doanh nghiệp đề xuất UBND thành phố giao Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường có ý kiến về các nội dung, điều kiện và điều khoản trong hợp đồng số 55 nói trên.

Vậy nhưng, sau khi có kết quả thanh tra, doanh nghiệp không những không bị xử lý mà còn được chấp thuận tiếp tục sai phạm đó, gây bức xúc dư luận. Trước đó, trong báo cáo gửi lên UBND TP. Hồ Chí Minh, lãnh đạo Tổng công Samco không thừa nhận làm sai, đồng thời chỉ nêu kiến nghị chính quyền thành phố chấp thuận cho tổng công ty tiếp tục sử dụng mặt bằng hoặc cho thuê tại khu đất này.

Hiện, Tổng công ty Samco vẫn duy trì tỷ lệ sở hữu 40% tại Toyotsu Samco, 60% thuộc về Công ty Toyota Tsusho Corporation trong tổng số vốn điều lệ 216 tỷ đồng của doanh nghiệp. Theo cập nhật, năm 2023, ông Toro Hashimoto (quốc tịch Nhật Bản) đã rút khỏi vị trí Tổng giám đốc, thay thế là ông Trần Nam Thái (SN 1957), nguyên Phó Tổng giám đốc Samco.

Báo cáo tài chính của Toyotsu Samco cho thấy, Lexus đang kinh doanh tương đối tốt ở thị trường Việt Nam, điển hình doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ lên tới 2.500 tỷ đồng trong năm 2022, tăng trưởng 26% so với năm trước đó.

Trung bình, Toyotsu Samco đạt doanh thu 2.000 tỷ đồng/năm

Đây là mức doanh thu cao nhất trong vài năm trở lại đây của doanh nghiệp, nhỉnh hơn cả năm 2019 - thời điểm lập đỉnh về doanh số của hãng xe sang Nhật Bản (cũng hơn 2.500 tỷ đồng). Con số này cũng cao vượt trội so với năm 2018 - thời điểm Thanh tra TP. Hồ Chí Minh chỉ ra sai phạm liên quan khu đất 264 Trần Hưng Đạo, khi doanh thu công bố đạt 1.043 tỷ đồng.

Theo đó, Toyotsu Samco ghi nhận lợi nhuận sau thuế hàng năm khá ổn định, dao động trong khoảng 100 tỷ đồng/năm. Tiêu biểu năm 2022, doanh nghiệp báo lãi ròng 123 tỷ đồng, tăng 60% so với cùng kỳ, là mốc lợi nhuận cao chưa từng có.

Lexus Việt Nam có truyền thống chia sạch cổ tức, lợi nhuận trả cho cổ đông không kiểm soát. Với tỷ lệ lợi ích 40%, Tổng công ty Samco bình quân sẽ nhận thêm khoảng 35 tỷ đồng từ công ty liên kết này, bên cạnh phí cho thuê đất đều đặn mỗi năm.