Nghị quyết 57 và 68 là hai nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị tập trung vào việc thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và kinh tế tư nhân. Nghị quyết 57 tập trung vào việc đột phá trong phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số, trong khi Nghị quyết 68 nhấn mạnh việc phát triển kinh tế tư nhân.

Ba nút thắt: “Được – Đủ – Đơn”

Trong một tọa đàm về triển khai Nghị quyết 57 và 68 do tỉnh Bắc Ninh tổ chức gần đây với sự tham dự của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, các doanh nghiệp tư nhân của tỉnh Bắc Ninh đã cùng nhau thảo luận về các nút thắt và giải pháp để doanh nghiệp tư nhân bứt phá dựa trên nền tảng khoa học công nghệ.

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cùng lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh thăm quan các sản phẩm KHCN của Công ty Hanel PT (Ảnh: Vũ Phường)

Bà Trần Thị Thu Trang, Giám đốc Công ty Hanel PT (doanh nghiệp có 25 năm hoạt động trong lĩnh vực công nghệ và nằm trong top 10 thực hiện ESG và phát triển xanh bền vững tại Việt Nam) chia sẻ: “Ba nút thắt lớn mà doanh nghiệp công nghệ tư nhân đang phải đối mặt chính là: Được – Đủ – Đơn".

Thứ nhất, “Được” sáng tạo, được cấp phép và được tạo điều kiện. Theo bà Trang, sáng tạo không thể tồn tại nếu không có sự ‘được’ từ các cơ quan quản lý. Bà cho rằng cần trao quyền rõ ràng cho địa phương được phê duyệt và thí điểm các dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

“Những cơ chế đặc biệt như “sandbox” (khung pháp lý thử nghiệm) sẽ là bệ phóng cho các doanh nghiệp tiên phong”, Bà Trang nhấn mạnh.

Thứ hai, “Đủ” cơ chế ưu đãi và hỗ trợ để doanh nghiệp dám đầu tư dài hạn. Bà Trang đề xuất cần có chính sách hỗ trợ tài trợ vốn 30–50%, miễn giảm thuế cho chuyên gia nước ngoài, hay cho phép tính các chi phí thuê chuyên gia vào chi phí miễn thuế.

Bà Trang khẳng định: “Không nên dàn trải mà phải tập trung đủ nguồn lực cho những doanh nghiệp thực sự sẵn sàng cống hiến”.

Thứ ba, “Đơn” giản hóa thủ tục hành chính. Bà Trang phản ánh, ngay cả Hanel PT cũng gặp khó khăn khi chưa được công nhận là doanh nghiệp công nghệ hỗ trợ, chỉ vì vướng mắc giữa các quy định. Sự minh bạch, nhất quán và tinh gọn trong thủ tục sẽ là yếu tố quyết định để doanh nghiệp yên tâm đầu tư, phát triển.

Dù còn nhiều khó khăn, bà Trang vẫn tin tưởng tuyệt đối vào đường lối của Chính phủ và tin rằng “Việt Nam đang ở thời điểm thiên thời, địa lợi, nhân hòa để trở thành một thị trường tiêu dùng lớn và một nền kinh tế đổi mới sáng tạo”.

Bên cạnh việc chỉ ra 3 nút thắt, bà Trần Thị Thu Trang cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của chuyển đổi số và coi đây là yếu tố sống còn của doanh nghiệp.

“Nếu doanh nghiệp không lập ban AI, ban tự động hóa thì chắc chắn sẽ bị bỏ lại phía sau”, bà Trang nói, đồng thời cho rằng, chính sách đi trước, hành động sẽ theo sau, và doanh nghiệp sẽ sẵn sàng đầu tư cho các nhà máy thông minh, nhà máy “Dark Factory” nơi con người không còn phải làm việc lặp lại nặng nhọc, mà tập trung vào công việc sáng tạo, mang giá trị kinh tế cao hơn.

Đổi mới công nghệ và sự đồng hành “ba nhà”

Dưới góc nhìn là nhà khoa học, PGS.TS Trương Ngọc Kiểm, Giám đốc Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo, bày tỏ sự vui mừng khi thấy tốc độ cụ thể hóa các chính sách từ Nghị quyết 57, 68 đến các nghị định mới của Chính phủ.

“Nghị quyết 68 đã khẳng định rõ vai trò của khu vực kinh tế tư nhân và nhấn mạnh phát triển công nghệ trong doanh nghiệp. Đây là bước ngoặt lớn”, PGS.TS Trương Ngọc Kiểm nói và đặc biệt nhấn mạnh vai trò của mô hình “ba nhà” gồm: Nhà nước, nhà trường, nhà doanh nghiệp.

Lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh và Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường thăm quan một số gian hàng trưng bày sản phẩm khoa học công nghệ. Ảnh: Nguyễn Trung

“Nhà nước là người chỉ huy, nhà trường và nhà khoa học đồng hành, chia sẻ hạ tầng, tri thức; doanh nghiệp là trung tâm sáng tạo, triển khai thực tiễn”, PGS.TS Trương Ngọc Kiểm khẳng định.

Để minh họa, ông dẫn chứng mô hình hợp tác giữa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Bách Khoa Hà Nội và các doanh nghiệp như Rạng Đông, giúp họ vượt qua khó khăn, đổi mới sản xuất, nâng cao lợi nhuận.

PGS.TS Trương Ngọc Kiểm cũng nhấn mạnh, doanh nghiệp không cần đầu tư “khủng” ngay từ đầu, mà nên tận dụng thiết bị, công nghệ sẵn có tại các viện, trường vì đây là một lợi thế mà Nghị quyết 68 và các nghị định mới đã tạo hành lang pháp lý rõ ràng.

Về nguồn nhân lực, dù vẫn còn khoảng cách giữa nhu cầu doanh nghiệp và “đầu ra” của các trường đại học nhưng nếu bắt tay chặt chẽ có thể giải quyết được. Ví dụ như Samsung đã tham gia đào tạo tại chỗ, cung ứng nhân lực không chỉ cho họ mà còn cho cả LG, Hyundai…

Chia sẻ từ thực tiễn, bà Phạm Thị Hương, Giám đốc Công ty CP Chế tạo máy Autotech Việt Nam nhấn mạnh yếu tố “cam kết” trong quá trình hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu. Autotech đã vượt qua nhiều nghi ngại của đối tác quốc tế nhờ kiên trì, cam kết chất lượng và tốc độ. Trong đó, ba yếu tố then chốt để doanh nghiệp phát triển bền vững là: đầu tư cho R&D, hoàn thiện hệ thống quản trị và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

“Nếu doanh nghiệp Việt không đầu tư cho R&D, chúng ta sẽ luôn phải theo sau”, bà Hương nhấn mạnh và cho rằng việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, môi trường, nhân sự… là “chìa khóa” để hội nhập chuỗi cung ứng khắt khe của các tập đoàn toàn cầu.

Đại diện các doanh nghiệp tư nhân và nhà khoa học chia sẻ tại diễn đàn

Tuy nhiên, bà Hương cũng thẳng thắn nhìn nhận, nguồn lực để đầu tư cho những yếu tố này rất lớn, nếu doanh nghiệp tự lực hoàn toàn sẽ rất khó. Vì vậy, cần các chính sách hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, tín dụng ưu đãi và các chương trình phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao để khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư.

Từ thực tế của một doanh nghiệp nhỏ ở Bắc Ninh, ông Trần Văn Hải, Giám đốc Công ty Thành Đồng đã chia sẻ hành trình tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

“Chúng tôi xuất thân từ làng nghề truyền thống, liên tục sang các nước như Nhật Bản, Trung Quốc để học hỏi, cải tiến dây chuyền sản xuất”, ông nói.

Hiện nay, Công ty Thành Đồng đã cung cấp các linh kiện “Made in Vietnam” cho các thương hiệu lớn như Apple, trong các sản phẩm tản nhiệt, cục sạc… Tuy nhiên, thách thức với doanh nghiệp nhỏ vẫn rất lớn: Thiếu thương hiệu riêng, chủ yếu gia công “trong lõi” cho đối tác quốc tế.

Ông Hải mong muốn nhà nước, địa phương quan tâm hơn nữa đến các doanh nghiệp như vậy, những “mắt xích” nhỏ nhưng quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.